تارتاریک اسید پودری (trataric acid) - (به‌روز‌شده 05/02/2024)

مشخصات تارتاریک اسید پودری (trataric acid) ایرانکازمد

• برند: کمکس
• نام آیوپاک: 2،3 دی هیدروکسی سوکسونیک اسید
• نام های دیگر: راسمیک اسید، تئریک اسید
• شماره cas no: کد 133-37-9
• فرمول شیمیایی: C4H6O6
• جرم مولکولی: ۱۵۰/۰۸۷ g/mol
• شکل ظاهری: پودر سفید رنگ، مزه ترش مانند
• چگالی: ۱/۸ g/ml
• نقطه ذوب: 174-172 درجه سانتیگراد
• نقطه جوش: در حالت خام 191.59ºC
• حلالیت: محلول در آب
• میزان pH: عدد 3.18
• سرشار از آنتی اکسیدان
• کمک به تقویت سیستم ایمنی
• کمک به هضم غذا
• کمک به تنظیم نفخ
• قابلیت اشتعال پذیری (دقت)
• مضر برای چشم ها و پوست (دقت)

تارتاریک اسید پودری (trataric acid) چیست؟

تارتاریک اسید یک اسید دوپروتونه و ارگانیک می‌باشد که به صورت طبیعی در بسیاری از میوه‌ها و سبزیجات همانند موز، انگور و تمر هندی یافت می‌شود. همچنین تارتاریک اسید یکی از اسیدهای موجود در شراب می‌باشد. این اسید را برای ایجاد مزهٔ ترش به دیگر غذاها می‌افزایند. همچنین این اسید یک آنتی‌اکسیدان می‌باشد.

تارتاریک اسید نخستین بار در سال ۸۰۰ میلادی توسط دانشمند ایرانی جابر ابن حیان از تجزیهٔ پتاسیم تارتار به دست آمد. روش‌های مدرن تجزیه توسط شیمی‌دان سوئدی کارل ویلهلم شیله در سال ۱۷۶۹ میلادی انجام شده‌است. تارتاریک اسید یک هیدروکسی اسید است. هیدروکسی اسیدها گروهی از اسیدهای کربوکسیلیک هستند که یک گروه عاملی هیدروکسیل به آنها افزوده شده‌است.

اما اگر بخواهیم خیلی خلاصه اسید تارتاريک رو توضیح بدیم میتوانیم بگوییم که تارتاریک اسید در واقع یک آلفا-هیدروکسی کربوکسیلیک اسید است که از نظر اسیدی دی پروتیک و آلدریک بوده و از مشتقات دی هیدروکسیل سوکسونیک اسید است. مهم ترین نقش این ماده در استخراج و جداسازی مخلوط های راسمیک از یکدیگر است. به صورت ایزومرهای دوگانه دکسترو تارتاریک اسید (L-(+)-تارتاریک اسید) و لوو تارتاریک اسید (D-(-) است که فرم دکسترو آن به صورت طبیعی در مواد طبیعی یافت می شود و نسبت به فرم لوو ارزان تر و در دسترس تر است.

روش تولید اسيد تارتاريک

D-(-)- تارتاریک اسید عمدتاً به شکل نمک پتاسیم در میوه ها و انواع گیاهان وجود دارد و مقدار کمی از آن به صورت آزاد وجود دارد. دکسترو اسید تارتاریک را میتوان از طریق تخمیر گلوکز به صورت صنعتی تولید کرد. اما برای تهیه مخلوط راسمیک آن می توان طی واکنش چند مرحله ای مالئیک اسید با پرمنگنات پتاسیم به عنوان کاتالیزور و آب اکسیژنه تهیه کرد. ابتدا مالئیک اسید با هیدروژن پراکسید در حضور طی واکنش زیر اکسید می شود.

HO2CC2H2CO2H + H2O2 → OC2H2(CO2H)2

در مرحله بعد فومارات اکسید شده از مرحله اول در حضور آب هیدرولیز شده و مخلوط راسمیک آن ماده تهیه می شود.

OC2H2(CO2H)2 + HO2 → (HOCH)2(CO2H)2

همچنین در اثر تخمیر انگور، محصول اصلی این ترکیب و محصول جانبی انواع تارتارات تولید می شود.

واکنش‌ های شیمیایی تاتاریک اسید

به طور کلی این ماده یک ترکیب پایدار و خنثی است و لی در برخی شرایط مانند، حضور اکسید کننده های قوی، احیاء کننده ها، بازهای قوی و مواد قابل اشتعال ناپایدار است. همچنین این ماده به نور مستقیم حساس بوده و در اثر تابش نور مستقیم تخریب می شود.

کاربردهای تارتاریک اسید

در صنایع غذایی

این ماده به طور گسترده ای به عنوان یک عامل اسیدی برای نوشیدنی ها و سایر غذاها استفاده می شود که این استفاده مشابه اسید سیتریک و اسید فوماریک (خرید اسید فوماریک) است. همچنین این ترکیب می تواند به عنوان رنگ اسیدی هنگامی که با تانن ترکیب می شود نیز استفاده شود. این محصول به طور گسترده در صنایع غذایی مانند عامل ترش غذا، عامل طعم دهنده استفاده می شود.  

همچنین برای نوشیدنی های با طراوت، آب نبات، آب میوه، سس، غذاهای سرد و بیکینگ پودر استفاده می شود؛ این محصول مطابق با گواهی مکمل های غذایی ژاپن است. 

در صنعت عکاسی

از این ترکیب برای برخی از عملیات توسعه و تعمیر در صنعت عکاسی استفاده می شود.

در کشاورزی

این ماده به عنوان یک عامل کیلیت برای کمپلکس کردن ریز مغذی‌ها در کود خاک و تقویت مواد مغذی خاک بسیار پرکاربرد است.

در صنایع فلزی

این ترکیب می‌تواند با انواع یون‌های فلزی کمپلکس شده و برای تمیز کردن سطوح فلزی متشکل از آلومینیوم، مس، آهن و آلیاژهای این فلزات استفاده شود

در مرکبات

نتایج یک مطالعه نشان داد که در مرکبات، میوه های تولید شده در کشاورزی ارگانیک حاوی سطوح بالاتر اسید تارتاریک نسبت به میوه های تولید شده در کشاورزی معمولی هستند.

در صنایع دارویی

اسید تارتاریک و مشتقات آن کاربردهای فراوانی در زمینه داروسازی دارند. به عنوان مثال در تولید نمک های جوشان در ترکیب با اسید سیتریک برای بهبود طعم داروهای خوراکی استفاده شده است.