خشخاش | گیاهی با خواص متعدد که هم می کشد هم مداوا میکند
خشخاش که در زبان دری کوکنار نامیده می‌شود با نام علمی Papaver somniferum نام یک گونه گیاه علفی یک‌سالهٔ گل‌داری است که از تیر تا مرداد گل می‌دهد.
بخش‌های مختلف خشخاش به ویژه شیرهٔ خشک‌شدهٔ کاس‌برگ آن که به تریاک معروف است، آرام‌بخش، ضد درد و ضد اسهال است.
از گیاه خشخاش آلکالوئیدهای بسیاری با مصارف دارویی و صنعتی مانند؛ مورفین، تبایین، کدیین، نارسیین و چند آلکالویید مهم دیگر مشتق می‌شود.
همچنین این گونه که از واریته‌ها و کولتیوارهای مختلفی برخوردار است.
پس از رسیدن میوه کپسولی شکل خشخاش، آن را می خراشند و شیرآبه سفیدرنگ آن را گرفته و تبدیل به تریاک می‌کنند.
تاریخچه خشخاش
استفاده از خشخاش و روغن حاصل از آن، به دوران کهن بازمی‌گردد.
گیاه خشخاش در حدود ۳۴۰۰ سال پیش از میلاد در بین النهرین کشت می‌شده‌است.
جالب است تصاویر روغن خشخاش در آثار باقی‌مانده از سومریان یافت شده‌اندو
گفته می‌شود سومریان خشخاش را گیاه شادی یا (Hul Gil) می‌نامیدند.
ساخت و استفاده از اپیوم در دوران مینوسی‌ها شناسائی شده‌است. یونانی‌های باستان آن را اپیوم یا افیون نامیدند.
کشت خشخاش به‌منظور استفاده غذایی، دارویی و مصرف تریاک حداقل از عصر برنز به این سو ادامه داشته‌است.
کاربردهای روغن خشخاش
موارد مصرف: عمدتاً مصرف خوراکی دارد و دارای مزه‌ای تلخ که بر گرفته از طبیعت سرد و خشک آن است.
در داروسازی نیز طیف مصرفی وسیعی دارد و به صورت استعمال بر اندام‌های خارجی و داخلی نیز کاربرد دارد.
خواص درمانی خشخاش
- تسکین سردرد و قطع آبریزش بینی
- کاهش اشتها و فعالیت جهاز هاضمه
- کاهش میل جنسی
- تاثیر اندک بر رشد مو
استفاده دارویی از روغن خشخاش
استرالیا، افغانستان، ترکیه و هندوستان تولیدکنندگان عمده خشخاش برای اهداف پزشکی و داروهایی مانند مرفین و کدئین هستند.
در تریاک آلکالوئیدهای دیگری نیز وجود دارد، از جمله؛ کدئین، نارسئین، پاپاورین و نوسکاپین و تبائین.
عوارض احتمالی
در صورت مداومت استعمال بر ناحیه پشت گردن باعث کند شدن فعالیت عصبی و کاهش حافظه می‌شود.
بیش از یازده درصد تریاک را مرفین تشکیل می‌دهد که یک آلکالوئید از نوع اپیوئید است.
مصرف طولانی مدت و مداوم مرفین باعث مقاوم شدن بدن و به وجود آمدن مقاومت بدنی (تلورانس)، و در نتیجه بروز اعتیاد می‌شود.
همچنین مرفین عامل اصلی اختلالات و عوارض جانبی احتمالی است که مصرف طولانی مدت تریاک در بدن ایجاد میکند.
از قسمت‌های دیگر این گیاه و گیاهان هم‌خانواده آن مواد دیگری با خصوصیات مشابه و ضعیفتر از تریاک به‌دست می‌آیند.
تریاک بیش از همه به‌دلیل خصوصیات ضد درد و بی‌حس‌کننده آن که موجب می‌شد تا اعمال جراحی ممکن شود، مورد توجه پزشکان و جراحان بود.
مصرف تریاک به شکل سنتی آن تا هنگام جنگ داخلی آمریکا ادامه یافت.
از آن پس با استخراج مرفین و قابلیت تزریق آن این دارو به مهم‌ترین داروی ضد درد برای مجروحان جنگی تبدیل شد.
مرفین هنوز هم پرمصرف‌ترین دارو برای مجروحان جنگی و مصدومان سوانح است.
بر اساس یک تحقیق که در سال ۱۹۹۹ انجام شده ایران بیش از هر کشور دیگری با گرفتاری‌های ناشی از مصرف تریاک غیرقانونی روبروست.
بر اساس این تحقیق ۲٫۸ درصد از جمعیت ۱۵ تا ۶۴ سال ایران با این مشکل دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
تریاک، واژه فارسی است که با ریخت تریاق عربی شده‌است. معادل OPIUM است که در فارسی و عربی آن را افیون تلفظ می‌کنند.
این واژه در زبان فارسی معنای پادزهر را می‌رساند و به گونه theriac وارد زبان‌های اروپایی نیز شده‌است.
تریاک از تر+یاک تشکیل شده معنی «تر» (آبدار) مشخص است اما در معنی یاک اختلاف است عده‌ای بر این باورند که «یاک» همان قپه است و نظر دیگر اینکه یاک شامل همه گیاهانی است که گرده‌افشانی می‌کنند.
ترکیبات خشخاش
تریاک از ترکیبات مختلفی به نام اپیویید طبیعی تشکیل می‌شود که عملکرد همگی آن‌ها در بدن همانند کار انتقال‌دهنده‌های عصبی ضد درد (اندورفین‌ها) است.
به همین ذلیل هم تریاک از طریق تأثیر بر سلسله اعصاب مرکزی موجب تخفیف احساس درد در بدن می‌شوند.
برای سایر استفاده‌های پزشکی تریاک و مشتقات ان می‌توان از کنترل کردن سرفه، اسهال و نشانه‌های سرماخوردگی و نام برد.
سرخوشی و نشئگی که توسط این مواد ایجاد می‌شود همواره موجب سوء مصرف این دارو از زمان پی بردن بشر به اثرات شگفت این ماده بوده‌است.
در پزشکی ایرانی از زمان‌های قدیم تریاک به عنوان دارو حضور داشته رازی و ابن سینا و دیگران آن را برای درمان توصیه کرده‌اند.
دیدگاه خود را بنویسید