روغن شاه دانه | ضد درد موثر و آرامبخش – خرداد 1400
روغن شاه دانه و خواص تاثیرگذار آن موجب شده تا در طب سنتی و مدرن آن را به عنوان یک مسکن موثر درد و تسکین دهنده اعصاب بشناسند، از گیاه کانابیس گرفته می شود.
شاه دانه (به فارسی دری: تخم) (به فارسی پهلوی: کنب) (به انگلیسی: Cannabis) (نام علمی: Cannabis) سرده‌ای از گیاهان گلدار و گیاهی یک‌ساله است.
میوهٔ این گیاه ریز و روغنی بوده و خاصیت آرامبخش و ایجاد سرخوشی موقت دارد که از آن برای مصارف درمانی نیز استفاده می‌شود.
از بخش‌های مختلف این گیاهان مشتقات فراوانی از جمله تخم شاه دانه و الیاف شاه دانه و سایکواکتیوهایی مثل ماری‌جوانا و حشیش تهیه می‌شود.
گونه‌های مختلفی از روغن شاه دانه وجود داشته و دست کم سه گونه از این سردهٔ گیاهی معرفی و ثبت شده‌است.
مشخصات گیاه شاه دانه
گیاهی شبیه به گزنه که بلندیش تا دو متر می‌رسد. دارای غنچه‌های متعدد، برگ‌های کشیده و دانه‌های ریز است.
همچنین از دانه‌ها جهت تهیه روغن و تولید صابون استفاده می‌شود.
برگ‌ها و غنچه مستقیماً یا جهت تولید ماده روانگردان بنگ استفاده می‌شد.
بر طبق بیانات مورخین، روغن شاه دانه از اولین گیاهانی بوده که توسط بشر کشت شده‌است.
استفاده از برگ و غنچه روغن شاه دانه (کانابیس) به عنوان کانابینوئید به بیش از پنج هزار سال قبل می‌رسد.
در بعضی از کتب قدیمی به کانابیس گیاه مقدس می‌گفتند.
از این گیاه جهت درمان بعضی بیماری‌ها، کم کردن درد قاعدگی خانم‌ها، درمان افسردگی و… استفاده می‌شود.
روغن شاه دانه در استان‌های فارس، اصفهان، تهران و شمال ایران جهت تولید الیاف یا بذر کشت می‌شود.
جنس مؤنث این گیاه در ایران به نام وید یا گل نیز شناخته می‌شود که مورد مصرف تدخینی قرار می‌گیرد.
روغن شاه دانه یکی از گیاهان محبوب در طب سنتی است که اثرات روانگردان ماری‌جوانا را ندارد و برای درمان بسیاری از دردها و بیماری‌ها توصیه می‌شود.
با ما همراه باشید تا بیشتر با خواص روغن شاه دانه آشنا شوید.
روغن شاه دانه از عصارهٔ گیاه روغن شاه دانه (کانابیس) گرفته می‌شود.
سپس این روغن را با دیگر روغن‌های پایه (carrier oil) مثل روغن نارگیل رقیق می‌کنند.
فواید روغن شاه دانه
روغن شاه دانه با خواص بی‌نظیر خود محبوبیت زیادی در دنیای سلامت به‌دست آورده است.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تسکین‌دهندگی نشانه‌های بیماری‌هایی همچون اضطراب یا دردهای مزمن، ازجمله خواص روغن شاه دانه است.
تسکین درد با روغن شاه دانه
از ۲۹۰۰ سال پیش از میلاد مسیح، ماری‌جوانا به‌عنوان مسکنی برای درد استفاده می‌شد.
دانشمندان به‌تازگی کشف کرده‌اند که برخی از ترکیبات این گیاه، ازجمله دانه آن یعنی روغن شاه دانه، در کاهش درد مؤثر هستند.
بدن انسان دارای سیستم خاصی به نام سیستم اندوکانابینوئید (ECS) است.
این سیستم در تنظیم عملکردهای متعددی مثل خواب، اشتها، درد و واکنش‌های سیستم ایمنی نقش دارد.
بدن ما وظیفهٔ تولید اندوکانابینوئیدها را که انتقال‌دهنده‌هایی عصبی هستند و به گیرنده‌های کانابینوئید متصل می‌شوند، برعهده دارد.
پژوهش‌ها نشان می‌دهند که روغن شاه دانه می‌تواند روی کاهش دردهای مزمن، کاهش التهاب و تداخلات سیستم عصبی اثرگذار باشد.
برای مثال، در یکی از آزمایشاتی که اثرات روغن شاه دانه را به‌صورت خوراکی روی موش‌ها بررسی می‌کرد، کاهش چشمگیر درد و التهاب سیاتیک مشاهده شد.
نقش روغن شاه دانه در کاهش اضطراب و افسردگی
افسردگی و اضطراب ازجمله اختلالات رایج سلامت ذهن هستند و می‌توانند تأثیر منفی شدیدی روی سلامتی و حال خوب افراد بگذارند.
به نقل از سازمان جهانی بهداشت، افسردگی به‌تنهایی یکی از بزرگ‌ترین ناتوان‌کننده‌ها در سراسر جهان به‌شمار می‌آید.
این در حالی است که اختلال اضطراب رتبه‌ٔ ششم را به خود اختصاص داده است.
معمولا درمان اضطراب و افسردگی با کمک داروهای پزشکی صورت می‌گیرد که اغلب عوارض جانبی متعددی مانند خواب‌آلودگی، سراسیمگی، بی خوابی، ناتوانی جنسی و سردرد را به همراه دارند.
درضمن، داروهایی مثل بنزودیازپین می‌توانند اعتیادآور باشند و بیمار را دچار سوءمصرف دارو کند.
از دیگر خواص روغن شاه دانه، اثر مطلوب آن بر رفع اضطراب و افسردگی است.
همین موضوع افراد مبتلا به این دو اختلال را نسبت به مصرف این مادهٔ طبیعی ترغیب می‌کند.
در برزیل پژوهشی روی ۵۷ مرد انجام شد که طی آن، ۹۰ دقیقه پیش از شرکت در یک سخنرانی عمومی شبیه‌سازی‌شده، به شرکت‌کندگان قطرهٔ روغن شاه دانه و دارونما دادند.
محققان متوجه شدند که ۳۰۰ میلی‌گرم روغن شاه دانه بر کاهش اضطراب شرکت‌کنندگان درطول تست بسیار اثرگذار بوده است.
دارونماها که حاوی ۱۵۰ میلی‌گرم و ۶۰۰ میلی‌گرم روغن شاه دانه بودند، روی اضطراب افراد تأثیر صفر تا ناچیزی گذاشته بودند.
از خواص روغن شاه دانه برای درمان ایمن بی خوابی و اضطراب در کودکانی که پس از آسیب روانی دچار اختلال استرسی شده‌اند، استفاده می‌شود.
در چندین آزمایش با منشأ حیوانی، مشخص شد که روغن شاه دانه اثرات ضدافسردگی نیز دارد.
این خواص روغن شاه دانه را مدیون اثرگذاری آن بر گیرنده‌های سروتونین هستیم. سروتونین نوعی انتقال‌دهندهٔ عصبی است که مسئولیت تنظیم حالات روحی و رفتارهای اجتماعی را به‌عهده دارد.
تسکین عوارض سرطان با کمک روغن شاه دانه
از دیگر خواص روغن شاه دانه می‌توان به تأثیر آن روی کاهش علائم مرتبط با سرطان یا عوارض جانبی درمان‌های سرطان مثل حالت تهوع، استفراغ و درد اشاره کرد.
در آزمایشی، اثر مصرف روغن شاه دانه و تتراهیدروکانابینول روی ۱۷۷ فرد مبتلا به دردهای مرتبط با سرطان که با دارو تسکین نمی‌یافتند، بررسی شد.
کسانی که ترکیبی از هر دو ماده را دریافت کرده بودند، در مقایسه با کسانی که تنها THC مصرف کرده بودند، کاهش درد چشمگیری را تجربه کردند.
روغن شاه دانه می‌تواند به کاهش تهوع و استفراغ که از شایع‌ترین عوارض جانبی شیمی درمانی هستند، کمک کند.
هرچند داروهایی برای درمان این نشانه‌های ناراحت‌کننده وجود دارد.
اما اثربخشی آنها همیشگی نیست و باعث می‌شود تا عده‌ای از مبتلایان به سرطان به‌دنبال گزینه‌های دیگر بگردند.
تحقیقی که روی ۱۶ بیمار تحت شیمی‌درمانی انجام شد، مشخص کرد که ترکیب مساوی روغن شاه دانه و THC در اسپری دهانی، به کاهش عوارض جانبی درمان کمک کرده است.
نتایج برخی از پژوهش‌های آزمایشگاهی و حیوانی، حکایت از خواص ضدسرطانی روغن شاه دانه دارند.
برای مثال، در تحقیقی مشخص شد که استفاده از عصارهٔ غلیظ روغن شاه دانه باعث مرگ سلول‌های مبتلا به سرطان سینه می‌شود.
تحقیق دیگری نشان داد که روغن شاه دانه می‌تواند جلوی گسترش سلول‌های سرطانی بدخیم را در پستان موش‌ها بگیرد.
بااین‌حال، هنوز به تحقیقات بیشتری در این زمینه نیاز داریم.
کمک روغن شاه دانه به کاهش آکنه
آکنه یکی از بیماری‌های شایع پوستی در میان زنان و مردان است.
گفته می‌شود که عوامل متعددی، ازجمله ژنتیک، باکتری، عفونت‌های زیرپوستی و تولید بیش‌ازحد غدد چربی پوست در بروز آکنه دخیل هستند
طبق تحقیق علمی جدیدی که صورت گرفته است، مشخص شد که یکی دیگر از خاصیت‌های روغن شاه دانه، کمک به درمان آکنه است.
روغن شاه دانه به‌دلیل داشتن خواص ضدالتهابی و توانایی در کاهش تولید غدد چربی پوست، به درمان این مشکل کمک می‌کند.
در آزمایشی مشخص شد که روغن شاه دانه با اعمال اثر ضدالتهابی خود و جلوگیری از فعالیت عوامل آکنه‌زا مثل سیتوکین‌های ملتهب، به جلوگیری از تولید غدد چربی پوست کمک می‌کند.
در تحقیق دیگر با نتایج مشابه به این نتیجه رسیدند که روغن شاه دانه به‌دلیل دارا بودن خواص ضدالتهابی، می‌تواند درمانی امن و مناسب برای مقابله با آکنه باشد.
هرچند این نتایج امیدبخش هستند، اما هنوز به آزمایش‌های انسانی بیشتری در این زمینه نیاز است.
محافظت از اعصاب با روغن شاه دانه
محققان بر این باورند که تأثیر روغن شاه دانه روی سیستم اندوکانابینوئید و دیگر سیستم‌های پیام‌رسان مغز، می‌تواند برای اختلالات عصبی مفید باشد.
درواقع، یکی از بیشترین تحقیقاتی که روی خواص روغن شاه دانه انجام شده است، مربوط به کارایی آن در درمان اختلالات عصبی همچون صرع و ام اس است.
هرچند نتایج تحقیقات در این زمینه هنوز نسبتا جدید هستند، پژوهش‌های بسیاری انجام شده‌اند که نتایج امیدوارکننده‌ای داشته‌اند.
در آزمایشی که روی ۲۱۴ نفر از مبتلایان به صرع شدید انجام شد، به‌ازای هر ۲۰۰-۵۰۰ گرم از وزن بدن، ۰٫۹-۲٫۳ گرم روغن شاه دانه تجویز شد. درنتیجه تشنج این افراد به‌صورت میانگین ۳۶٫۵٪ کاهش یافت.
در تحقیق دیگری مشخص شد که مصرف روغن شاه دانه در مقایسه با دارونما، تأثیر چشمگیری در کاهش حملات صرع در کودکان سندروم دراوه داشته است.
با این وجود، نباید این نکته را فراموش کرد که در هر دو آزمایش، عده‌ای از شرکت‌کنندگان نسبت به درمان با روغن شاه دانه واکنش‌های معکوسی مثل تشنج، تب و خستگی بروز دادند.
آزمایش‌های دیگری به‌منظور شناسایی خواص روغن شاه دانه و تأثیر آن در درمان دیگر بیماری‌های عصبی صورت گرفته است.
برای مثال، در تحقیقات متعددی به این نتیجه رسیدند که روغن شاه دانه موجب بالا رفتن کیفیت خواب افراد دارای بیماری پارکینسون شده است.
به‌علاوه، در تحقیقات حیوانی و آزمایشگاهی مشخص شد که روغن شاه دانه می‌تواند موجب کاهش التهاب و جلوگیری از بیماری‌های عصبی مرتبط با آلزایمر شود.
محققان در یکی از تحقیقات بلندمدت، دریافتند که پس از دادن روغن شاه دانه به موش‌هایی که از نظر ژنتیکی مستعد ابتلا به بیماری آلزایمر بودند، کاهش محسوسی در زوال شناختی آنها ایجاد شد.
کمک روغن شاه دانه به سلامت قلب
در جدیدترین پژوهش، ارتباط روغن شاه دانه با سلامت قلب و سیستم گردش خون (که شامل توانایی آن در کاهش فشار خون بالا می‌شود) کشف شده است.
فشار خون بالا موجب بالا رفتن ریسک ابتلا به بروز ناراحتی‌های دیگری مثل سکته، حمله قلبی و سندرم متابولیک می‌شود.
تحقیقات نشان می‌دهند که خواص روغن شاه دانه به کاهش فشار خون بالا کمک می‌کند.
در تحقیق جدیدی که روی ۹ مرد سالم انجام شد، مشخص شد که مصرف ۶۰۰ میلی‌گرم روغن شاه دانه، باعث می‌شود تا فشار خون این افراد در حالت استراحت، نسبت به زمانی که دارونما مصرف می‌کنند، کاهش یابد.
در تحقیق مشابهی، مردانی تحت آزمایش استرس که به‌طور معمول فشار خون را بالا می‌برد، قرار گرفتند.
جالب است بدانید که یک واحد روغن شاه دانه باعث شد تا فشار خون این افراد درطول آزمایش چندان بالا نرود.
محققان اظهار می‌کنند که تأثیر روغن شاه دانه در کاهش فشار خون، به‌دلیل خاصیت کاهش‌دهندگی استرس و اضطراب این گیاه است.
همچنین، در آزمایش‌های حیوانی متعدد مشخص شد که روغن شاه دانه به‌دلیل دارا بودن آنتی اکسیدان های قوی و خواص کاهش‌دهندگی استرس است.
ویژگی‌هایی که به روغن شاه دانه توانایی کاهش التهاب و کاهش میزان مرگ سلول‌های مرتبط با بیماری‌های قلبی را می‌هد.
برای مثال، در آزمایشی به این نتیجه رسیدند که درمان با روغن شاه دانه باعث کاهش استرس اکسیداتیو می‌شود.
همچنین از آسیب قلبی در موش‌های آزمایشگاهی مبتلا به دیابت و بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند.
خواص روغن شاه دانه در پژوهش‌های دیگری موردارزیابی قرار گرفته است و مشخص شده است که برای مسائل دیگری نیز می‌توان از آن بهره‌مند شد.
گرچه هنوز به تحقیقات بیشتری نیاز است، به‌نظر می‌رسد که روغن شاه دانه خواص مفید دیگری ازجمله موارد زیر دارد:
اثر ضد روان پریشی روغن شاه دانه
در تحقیقاتی مشخص شد که روغن شاه دانه می‌تواند با کاهش نشانه‌های بیماری های روانی، به افراد مبتلا به اسکیزوفرنی یا دیگر اختلالات روانی کمک کند.
روغن شاه دانه و رفع سوءمصرف مواد مخدر
روغن شاه دانه می‌تواند جریان‌های مغزی مرتبط با اعتیاد به موادمخدر را اصلاح کند.
در آزمایشی روی موش‌ها، مشخص شد که روغن شاه دانه وابستگی به مورفین و رفتارهای ناشی از میل به هروئین را کاهش داده است.
اثرات ضدتومور روغن شاه دانه
در تحقیقات حیوانی و آزمایشگاهی مشخص شد که یکی دیگر از خواص روغن شاه دانه، اثر ضدتومور است.
مصرف روغن شاه دانه در حیوانات، از گسترش سلول‌های سرطانی پستان، پروستات، مغز، روده و ریه جلوگیری کرده است.
پیشگیری از دیابت با روغن شاه دانه
مصرف روغن شاه دانه توسط موش‌های دیابتی، پیشروی بیماری را تا ۵۶٪ کاهش داد و موجب کاهش چشمگیر التهاب در آنها شد.
عوارض روغن شاه دانه
معمولا مصرف روغن شاه دانه تحمل‌پذیر و بی‌خطر است، بااین‌حال ممکن است در برخی افراد موجب بروز واکنش‌های ناسازگاری شود.
عوارض جانبی که در پژوهش‌ها به دست آمده‌اند، شامل موارد زیر هستند:
- تغییر در اشتها و وزن
- خستگی
- مصرف هم‌زمان روغن شاه دانه و برخی داروها می‌تواند موجب بروز اختلال دارویی شود.
پس برای حفظ ایمنی و جلوگیری از بروز اختلالات آسیب‌رسان، پیش از مصرف روغن شاه دانه حتما با پزشک خود مشورت کنید.
به‌خصوص اگر از دارو یا مکملی استفاده می‌کنید که دارای «هشدار گریپ‌فروت» است.
چرا که هم روغن شاه دانه و هم گریپ فورت با گروه آنزیم‌های سیتوکروم پی ۴۵۰ که برای سوخت و ساز داروها ضروری هستند، ناسازگارند.
دیدگاه خود را بنویسید